نبود فرهنگ مطالبه گری مردم خوزستان و عدم توسعه یافتگی

نبود فرهنگ مطالبه گری مردم خوزستان و عدم توسعه یافتگی

به قلم : ضرغام فرامرزی/ دانشجوی دکتری مدیریت دانشگاه شهید چمران اهواز

خوزتاب :

«انّ الله لا يُغيِّرُ ما بقوم حتّي يغيّرو ما بانفسهم»: خداوند سرنوشت هيچ قومي و «ملّتي» را تغيير نمی‌دهد مگر آنكه آن‌ها خود تغيير دهند (سوره رعد، آیه ۱۱).

خوزستان شاهرگ اقتصاد ایران و یکی از استان‌های کلیدی در رشد و توسعه کشور است. استانی که جمعیت آن ۴ میلیون و ۷۱۰ هزار نفر است و پنجمین استان پرجمعیت کشور است. نرخ بیکاری در بهار سال ۹۶، ۳/۱۵ درصد و در تولید ناخالص داخلی کشور بعد از استان تهران، سهمی ۱۰ درصدی دارد و در این زمینه بالاتر از استان‌های اصفهان، خراسان رضوی، فارس و بوشهر قرار دارد و قلب اقتصاد ایران است. با این وجود و علی‌رغم وجود سرمایه‌های عظیم انسانی و منابع مالی، سرمایه‌ای و طبیعی، در دهه‌های اخیر فقر اقتصادی و رشد بیکاری در این استان بالاتر از میانگین کشور بوده است و روند رشد و توسعه آن نسبت به استان‌های دیگر کند بوده است. عوامل و دلایل گوناگونی در این زمینه قابل طرح هستند؛ جنگ تحمیلی، تغییرات آب و هوایی، خروج نخبگان از استان، قومیت‌گرایی، موانع فرهنگی، مدیریت نامطلوب در استان و کشور از آن جمله¬اند؛ اما به نظر می‌رسد نبود فرهنگ مطالبه گری خصوصاً در میان نخبگان، تحصیل‌کردگان و مسئولان استان یکی از مهم‌ترین عوامل عقب‌ماندگی و عدم توسعه یافتگی این استان است. مقایسه استان اصفهان با استان خوزستان از حیث فرهنگ مطالبه گری، یک مصداق و نمونه روشن در کشور است. استان همسایه¬ای که مردم از مسئولین خود انتظار دارند و مسئولین نیز برحسب مسئولیت¬‌پذیری و انجام‌ وظیفه مطالبات مردم را در حد امکان انجام می‌دهند و این امر موجب رشد و توسعه استان اصفهان شده است.

مطالبه گری اجتماعی یکی از مهم‌ترین ارکان جامعه دموکراتیک است. مطالبه گری اجتماعی اراده عمومی برای متقاعد کردن سازمان‌ها و نهادهای اجتماعی به‌منظور احقاق حقوق شهروندی است. زمانی در یک استان فرهنگ مطالبه گری نهادینه می‌شود که مردم آن جامعه با حقوق خود آشنا باشند و بتوانند به‌صورت پرسشگرانه و منتقدانه، برای احقاق حقوق خود تلاش نموده و ابزار پیگیری لازم همچون تشکل‌ها و انجمن‌های مردم‌نهاد در جامعه به‌صورت فعالانه وجود داشته باشد. به نظر می‌رسد جامعه و استانی که بتواند فرهنگ مطالبه گری را در درون خود نهادینه کند به‌سرعت مسیر پیشرفت و تعالی را در زمینه‌های گوناگون اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی می‌پیماید. مطالبه گری سبب انجام‌وظیفه همگان به قانون، ایجاد سلامت در جامعه و حضور مردم در جایگاه نظارتی جامعه و بهبود عدالت اجتماعی خواهد شد. مطالبه گری به این معناست که افراد جامعه با تعامل سازنده بتوانند مطالبات واقعی خود را به یک خواست عمومی تبدیل کرده و بدین ترتیب نهادهای مسئول را وادار به واکنش منطقی کنند. در واقع مطالبه گری فرآیندی است که معلول اراده شهروندان بوده است. نمی‌توان انتظار داشت فقط یک نفر مطالبات مردم را نمایندگی و پیگیری نماید. این مفهوم باید در قالب تشکیل اصناف، تشکل، انجمن‌ها یا سندیکا‌ها محقق شود. پیش‌نیاز تحقق مطالبات اجتماعی اقدام از طریق سازمان‌های واسطه یا مردم‌نهاد است؛ امروزه در بحث دولت-ملت، صحبت از اقتصاد مردم‌نهاد مطرح است. اقتصادی که مردم بر سازمان‌های دولتی نظارت می‌نمایند.

نمونه‌های از عدم مطالبه گری مردم و مسئولان استان در موضوعاتی مثل خشک شدن رود کارون و تالاب¬ها، پدیده ریز گردها، بیکاری گسترده جوانان، عدم توسعه کلان‌شهر اهواز، عدم اختصاص سهم منابع نفتی به استان، جذب نیروهای غیربومی در استان، عدم پیشرفت اکثر شهرهای استان، اختلاس‌های صورت گرفته در شبکه بانکی استان، ورشکستگی شهرک‌های صنعتی، پروژه‌های ناتمام و… قابل مشاهده است.

عدم مسئولیت‌پذیری مردم برای ساخت جامعه و استانی توسعه‌یافته، از پیامدهای نبود مطالبه گری اجتماعی در استان است. این عدم مطالبه گری در امور جزئی مثل امور اداری روزمره تا مسائل کلان باعث عقب‌ماندگی و عدم پیشرفت استان شده است. از طرفی وقتی مردم استان از مسئولین خود انتظار و امید به بهبود شرایط نداشته باشند و در زمینه‌های مختلف انتظارات خود را بیان و پیگیری ننمایند، بالطبع مسئولین گماشته شده نیز به‌صورت سلسله مراتبی از مدیران مافوق خود انتظار کمک و مساعدت و تغییر در وضع موجود را نخواهند داشت و صدای رسای مردم استان نخواهند بود. روند منفعل بودن نمایندگان دوره‌های گذشته و اخیر مردم استان در عدم مطالبه گری خواست‌های مهم و حیاتی استان شاهد و دلیل این اتفاق تلخ است.

بنابراین توصیه می‌شود که نهادهای مردمی و خصوصاً سازمان آموزش و پرورش و دانشگاه‌های استان در کنار رسانه¬های استان در جهت آگاهی و بهبود فرهنگ مطالبه گری در استان تلاش نمایند تا در چارچوب قوانین جامعه و نظام مقدس جمهوری اسلامی شاهد رشد و توسعه استان خوزستان باشیم. می‌توان امیدوار بود مردم و مسئولان استان با استفاده از همه ظرفیت‌های خود و بهره‌گیری مفید از فضای مجازی و رسانه‌ای، چانه‌زنی سیاسی، بهره‌گیری از فضاهای انتخاباتی و نفوذ در ساختارهای سیاسی و تصمیم گیر کلان کشور و طرح انتظارات مردم استان بتوانند به استان خوزستان کمک نمایند. در این زمینه وظیفه و مسئولیت مسئولان و نخبگان جامعه دوچندان است.

? خوزتاب متفاوت ترین پایگاه خبری خوزستان

Khuztab.ir